Het gaat goed met de Nederlandse wiskunde, maar er zijn ook urgente zorgen. Gisteren heeft Platform Wiskunde Nederland (PWN) aan het ministerie van Economische zaken het rapport “Mathematical sciences and their value for Dutch economy” (Deloitte) aangeboden. Dit rapport laat de bijdrage van wiskunde aan de economie zien en kijkt naar de toekomst. Wanneer we besluiten om niet verregaand te investeren in wiskunde kampt Nederland over dertig jaar met een overschot aan hoger en middelbaar opgeleiden die geen passend werk kunnen vinden.

De tijd dat machines grote delen van ons dagelijkse leven gaan overnemen lijkt verre toekomst, maar is misschien wel dichterbij dan iedereen denkt. In de afgelopen twee decennia is technologie elk jaar verdubbeld in intelligentie en die trend zet zich de komende jaren voort. Dit zal ertoe leiden dat langzaam, maar gestaag, steeds meer werkgelegenheid wordt overgenomen door technologie. Wat deze trend anders maakt dan de mechanisatie- en automatiseringsbewegingen die sinds de industriële revolutie onze economie typeerden, is dat niet de klassieke lage-lonen werkgelegenheid vervangen gaat worden, maar juist de werkgelegenheid in de middenklasse en bij hoger opgeleiden, de kurk waar de arbeidsmarkt op drijft. De oplossing voor de middenklasse: wiskunde. Een goede basis in wiskunde is een belangrijke pijler onder het succes van de Nederlandse economie. Met de explosieve toename van data, onder andere door het internet, met steeds snellere computers en betere rekenmethodes, zal het belang van deze pijler in de komende jaren alleen maar toenemen. Het blijkt dan ook dat wiskundige kennis sterk samenhangt met de internationale concurrentiekracht van een land.

Nu gebruiken hoger opgeleide Nederlanders de tijd van 900.000 full time banen aan wiskunde in het dagelijkse werk. Zij variëren van wetenschappers die doorlopend met wiskunde bezig zijn, tot bankiers die wiskunde een deel van hun tijd gebruiken bijvoorbeeld om activa te waarderen en artsen die soms wiskunde nodig hebben om de resultaten van medische onderzoeken te kunnen interpreteren. Als een afgeleide van deze diensten en producten hebben nog eens 1,4 miljoen Nederlanders een baan. Daarmee dragen gebruikers van wiskunde bij aan een kwart van de Nederlandse werkgelegenheid en, omdat zij relatief goed betaald worden, zorgen zij voor circa 30% van het bruto nationaal product.

Nederland loopt echter de kans hier de boot te missen omdat het aantal afstudeerders van de bètafaculteiten is gedaald tot het laagste niveau binnen Europa. Als deze trend zich voortzet, zouden 400.000 banen die in directe, indirecte of afgeleide zin afhankelijk zijn van wiskunde, kunnen verdwijnen. Omgekeerd zou groei van het aantal wiskundige banen naar het huidige niveau van het Verenigd Koninkrijk al 700.000 banen opleveren.

Het aantal studenten dat aan een wiskunde-opleiding begint is de afgelopen jaren gestegen. Deze stijging heeft geleid tot een enorm toegenomen werkdruk bij het personeel van de universitaire wiskunde afdelingen, waardoor de kwaliteit van de opleidingen onder druk komt te staan. Naast deze zorg over genoeg en goed opgeleide wiskundigen zijn we momenteel niet in staat om wiskundig onderzoek voldoende te faciliteren en op dit gebied concurrerend te blijven. Daarom vraagt PWN de ministers Bussemaker en Kamp om een commissie in te stellen om te onderzoeken hoe de aanbevelingen uit het recent gepubliceerde visiedocument wiskunde 2025 “Formulas for insight and innovation” geïmplementeerd kunnen worden. Zo kan Nederland komen tot een solide basis in wiskunde, die onder andere bestaat uit innovatief onderzoek op hoog niveau, betere aansluiting met topsectoren, aandacht voor valorisatie en continue aanwas van eigen goed opgeleide wiskundigen. Deze goede en vooral brede wiskunde-basis is namelijk essentieel voor een succesvolle en concurrerende Nederlandse economie door innovatie.